Racjonalna Terapia Zachowania (RTZ) jest sprawdzoną, krótkoterminową, bez lekową metodą terapeutyczną, która daje długotrwałe efekty.
Podstawowe założenia.
Racjonalna Terapia Zachowania wywodzi się z psychoterapii poznawczo – behawioralnej. Z tego powodu szczególna uwaga w trakcie terapii poświęcona jest analizie myśli oraz przekonań, które kiedy nie są zdrowe, mogą powodować cierpienie psychiczne oraz trudności psychologiczne.
Dlatego w tym duchu za fundament przyjmuje się założenie pochodzące z filozofii stoickiej, iż :” Istoty ludzkie niepokojone są nie przez rzeczy, ale przez własne spojrzenie, jakie na nie mają”. (Epiktet ).
W rezultacie według RTZ uważa się, że fakty nie są ani dobre, ani złe. Przede wszystkim to myślenie na ich temat wzbudza określone, często niepożądane emocje i wywołuje określone zachowanie. Dlatego w trakcie trwania terapii, klient uczy się analizy własnych myśli. Następuje to poprzez szukanie odpowiedzi na 5 kluczowych pytań :
Dlatego konsekwentnie RTZ opiera się na pomocy pacjentom w wyjściu z „błędnego koła” wywołanego przez nawykowe, często negatywne interpretacje faktów i zdarzeń. Pamiętać należy, iż ustalenie czy nasze myśli i przekonania są zdrowe ma charakter indywidualny. Zatem to co dla jednej osoby będzie zdrowe, dla kogoż innego może już takie nie być.
Model ABCD emocji.
Gdy doświadczamy jakiegoś zdarzenia, nasz mózg najpierw tworzy spostrzeżenia – A
Następnie oceniamy te spostrzeżenia przy pomocy dialogu wewnętrznego – B
Nasze oceniające myśli B, z klei wyzwalają odpowiadające im odczucia emocjonalne – C
W rezultacie podejmujemy działanie – D
Tak więc można powiedzieć, że nasze działanie D, wyzwalane jest przez nasze przekonania B i emocje C, w odpowiedzi na A zdarzenie.
Nawyk
Przedstawiony model ABCD, opisuje pewnego rodzaju schemat modelowy. Tymczasem kiedy wystarczająco długo powtarzamy te same myśli na jakiś temat czyli B, oraz te same emocje C i działanie D, dochodzi do kształtowania się nawyku. Z czasem bowiem nasze myśli stają się programami mentalnymi, nazywanymi także przekonaniami wspieranymi emocjami. Natomiast działanie przyjmuje charakter postawy. W rezultacie nawyk umożliwia natychmiastowe, automatyczne reagowanie na sytuacje zewnętrzne bez konieczności pojawienia się świadomych myśli. Postawy i przekonania są ściśle ze sobą powiązane.
Typowy przykład – Jadąc samochodem nagle na jezdnię przed nasze auto wbiega dziecko. Natychmiast z pewnością odczujemy strach i naciśniemy hamulec. Nie ma tutaj miejsca, ani czasu aby cokolwiek pomyśleć. Wyuczone w dzieciństwie przekonanie, iż na ulicy gdzie poruszają się samochody jest niebezpiecznie, oraz wykształcony postawa hamowania jaką nabyliśmy podczas nauki na prawo jazdy ” zadziałają” natychmiast. Pamiętać jednak należy, iż niektóre z naszych nawyków mogą jednak nie być dla nas zdrowe zgodnie z zasada 5 pytań.
Przebieg terapii w Racjonalnej Terapii Zachowiania.
Jednym z pierwszych i najważniejszych kroków w terapii jest uświadomienie sobie przez pacjenta, iż żadne zewnętrzne To, On Ona bezpośrednio nie wywołuje naszych emocji. To my sami tworzymy i utrzymujemy nasze emocje przez to, co myślimy i sądzimy o Tym, Nim, Niej. Zatem tylko my sami ponosimy odpowiedzialność za nasze pozytywne jak i negatywne emocje, odczuci i w konsekwencji działanie.
Po pierwsze w procesie terapeutycznym wzmacnia się mocne strony pacjenta i jego własne możliwości w radzeniu sobie z różnymi sytuacjami. W tym celu następuje koncentracja na zasobach klienta. Po drugie dostęp do rzetelnej wiedzy, zwiększa u pacjenta poczucie sprawczości we własnym życiu.
Przede wszystkim głównym etapem terapii jest praca z różnymi emocjami: strach, lęk, smutek, złość, itd., oraz zachowaniami: ucieczka, kompensacja, walka itp. Co więcej następuje to, bez konieczności głębokiego poszukiwania ich przyczyn w przeszłości pacjenta. Dlatego praca z pacjentem koncentruje się na tzw. „ tu i teraz „.
Podsumowując cel terapii rezonuje ze znanym twierdzeniem, filozofa starożytnego Mistrza Lao Tzu
„Uważaj na swoje myśli, stają się słowami, uważaj na swoje słowa, stają się czynami, uważaj na swoje czyny, stają się nawykami, uważaj na swoje nawyki, stają się charakterem. Uważaj na swój charakter, staje się twoim przeznaczeniem.”